Năm 1965, có một đoàn anh hùng, dũng sĩ miền Nam ra miền Bắc, được vào Phủ Chủ tịch thăm Bác Hồ. Lòng mọi người rộn lên niềm vui khó tả. Ai nấy đều nhớ lại buổi sáng lên đường, bà con cô bác đưa tiễn như gửi gắm tất cả tấm lòng mình ra với Bác Hồ, với đồng bào ngoài Bắc. Suốt bao nhiêu năm gian lao, đồng bào miền Nam đã kiên cường chiến đấu không chỉ để hoàn thành sứ mệnh bảo vệ quê hương, Tổ quốc, giành lại cuộc đời tự do, mà còn nỗ lực để đất nước mau chóng thống nhất, được gặp Bác Hồ.
- Bác!
Chị Mười Lý và mọi người cùng reo lên khi Bác Hồ từ trong nhà bước ra. Tất cả chạy ùa lại với Bác. Sung sướng, nghẹn ngào, nhiều người khóc, mắt đỏ hoe. Quá xúc động, anh hùng Tạ Thị Kiều và anh hùng Vai cứ ôm chặt lấy Bác. Các anh khác cũng ùa lại ôm lấy Bác. Bác cháu quấn quýt. Các anh hùng, dũng sĩ miền Nam đầm đìa nước mắt. Ai cũng muốn được ôm Bác thật lâu, vì trong mỗi người còn có cả niềm nhớ mong của miền Nam, của cả dân tộc. Anh hùng Vai định nói gì đó với Bác, nhưng còn đang xúc động thì chị Mười Lý đã cất tiếng trước:
- Bác ơi! Chúng cháu nhớ Bác quá!
Đồng bào miền Nam dạo chơi trong vườn. Bác cháu nắm tay nhau thành một hàng ngang, vừa đi vừa trò chuyện. Anh hùng Vai và Mười Lý được Bác khoác tay, đi sát bên Bác. Đến một dãy bàn đã bày sẵn bánh kẹo, hoa quả, Bác thân mật nói:
- Bây giờ, Bác cháu ta ngồi đây nói chuyện. Các cháu ăn kẹo đi.
Bác quay lại hỏi Mười Lý:
- Cháu có khỏe không? Mỗi bữa cháu ăn được mấy chén?
- Dạ thưa Bác, cháu khỏe ạ. Bình thường cháu ăn mỗi bữa được hai chén, gặp hôm mệt, cháu ăn được một chén.
Bác nói:
- Cháu ăn thế thôi à? Cháu phải ăn khỏe để đánh thắng giặc Mỹ chứ! - Và ngoảnh sang chị Hồ Thị Bi, Bác nhắc:
- Cô Bi phải trông nom các cô, các chú ấy ăn ngủ cho tốt nhé.
Chị Hồ Thị Bi đứng dậy:
- Thưa Bác, vâng ạ.
Bác hỏi lại Mười Lý:
- Cô Út Tịch có khỏe không?
- Dạ, chị Út vẫn khỏe ạ! Cháu xin thưa với Bác: Chị Ba Định, chị Út Tịch và tất cả các cô, các bác, anh chị trong Mặt trận và bộ đội giải phóng cùng đồng bào quê hương cháu đều kính chúc Bác mạnh khỏe, sống lâu.
Bác vui vẻ hỏi:
- Vậy các cháu xem Bác có khỏe không?
Các anh hùng dũng sĩ miền Nam đều ngước nhìn Bác. Thấy Bác hồng hào khỏe mạnh, ai nấy đều mừng và mong Bác cứ khỏe mãi như thế để nay mai đánh đuổi giặc Mỹ xong, nước nhà thống nhất, Bác sẽ vào miền Nam cho đồng bào được gặp. Chị Mười Lý thưa:
- Dạ, được gặp Bác và thấy Bác mạnh khỏe, chúng cháu mừng lắm. Trong Nam, bà con nghe Đài Hà Nội chỉ mong hoài: Được nghe tiếng Bác nói, nhất là vào đêm giao thừa hằng năm, để theo dõi sức khỏe của Bác, ai cũng chỉ mong Bác khỏe.
Bác cười:
- Mỗi năm thêm một tuổi, Bác cháu ta càng mạnh. Các cô, các chú càng đánh thắng giặc Mỹ, Bác càng mạnh khỏe, không lo!
Giọng Bác ấm áp, trìu mến hỏi anh hùng Vai:
- Cháu người dân tộc Pa - co phải không?
Anh hùng Vai toan đứng dậy, nhưng Bác bảo cứ ngồi xuống. Anh thưa:
- Báo cáo với Bác, cháu người Pa - co, thuộc nhóm Tà - ôi.
- Đời sống của gia đình và quê cháu bây giờ thế nào?
- Dạ, thưa Bác, ngày còn dưới ách đế quốc Mỹ và tay sai, người dân quê cháu sống rất cực. Từ khi có Mặt trận lãnh đạo nhân dân đứng lên đấu tranh công khai chống lại kẻ thù thì đời sống bà con và gia đình cháu đã khác trước. Ai cũng có cơm ăn, áo mặc, không phải ăn củ rừng và đóng khố bằng vỏ cây như xưa…
Anh hùng Vai dừng lại, Bác hỏi tiếp:
- Đồng bào dân tộc ở quê cháu có nói được tiếng Kinh như cháu không?
- Dạ, từ ngày có cán bộ về, đồng bào đã có chữ phổ thông, lại có cả chữ dân tộc và nhiều người đã nói được tiếng Kinh.
- Thế cháu có giỏi chữ dân tộc không?
- Dạ, cháu thạo lắm. Chữ dân tộc ít dấu, dễ học, dễ viết lắm ạ.
- Thế là rất tốt!
Bác quay sang hỏi chuyện các anh hùng dũng sĩ khác. Hôm đó Người rất vui. Vì qua những người con anh dũng, Người như thấy cả miền Nam.
Theo Bác Hồ kính yêu,
Nxb. Kim Đồng, Hà Nội, 1975.